Praca z trudnymi emocjami – zajęcia TUS
16 maja, 2025

TUS a dzieci z ASD – adaptacja programu do potrzeb osób w spektrum

18 maja, 2025

Specyfika trudności społecznych u dzieci z autyzmem

Trening Umiejętności Społecznych (TUS) to strukturalna forma pracy grupowej, mająca na celu rozwijanie kompetencji interpersonalnych, komunikacyjnych i emocjonalnych. W przypadku dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD), TUS może być niezwykle pomocnym narzędziem terapeutycznym – pod warunkiem odpowiedniej adaptacji programu do ich unikalnych potrzeb.


Trudności społeczne u dzieci z autyzmem – z czego wynikają?

Dzieci z ASD doświadczają trudności w relacjach społecznych z wielu powodów. Najczęściej obserwuje się:

  • ograniczoną zdolność rozumienia norm społecznych i nieliteralnych komunikatów (np. ironii, gestów),
  • trudności w nawiązywaniu i podtrzymywaniu relacji, co nie zawsze wynika z braku chęci, lecz z braku umiejętności,
  • ograniczoną teorię umysłu, czyli trudność w dostrzeganiu emocji, intencji i potrzeb innych ludzi,
  • silne reakcje na zmianę i sztywność zachowań, które mogą utrudniać elastyczność społeczną,
  • nadwrażliwości sensoryczne, które mogą wpływać na interakcje (np. unikanie kontaktu wzrokowego, hałasu).

Z tego powodu klasyczny model TUS, opracowany z myślą o dzieciach neurotypowych, wymaga modyfikacji, aby był skuteczny w pracy z dziećmi ze spektrum autyzmu.


Jak dostosować TUS do dzieci z ASD?

1. Struktura i przewidywalność

Dzieci z ASD lepiej funkcjonują w środowisku uporządkowanym. Dlatego zajęcia TUS powinny mieć stałą strukturę: powitanie, omówienie celu, aktywność, podsumowanie. Powtarzalność działań zwiększa poczucie bezpieczeństwa.

2. Wizualne wspomaganie komunikacji

Warto stosować piktogramy, grafiki, scenariusze obrazkowe, plany zajęć i fiszki emocji. Dzieci ze spektrum często lepiej rozumieją informacje przedstawione wizualnie niż werbalnie.

3. Modelowanie i odgrywanie ról

Zamiast teoretycznych wyjaśnień lepiej sprawdzają się konkretne scenki społeczne z udziałem dorosłych lub rówieśników. Dziecko może najpierw obserwować, potem uczestniczyć.

4. Uważność na potrzeby sensoryczne i emocjonalne

Niektóre dzieci będą potrzebować więcej przerw, dostosowania poziomu bodźców (np. cichsze otoczenie), a także bezpiecznej przestrzeni do wycofania się.

5. Indywidualizacja celów

Nie każde dziecko z ASD potrzebuje tego samego. Dla jednego celem może być utrzymanie kontaktu wzrokowego przez 2 sekundy, dla innego – poczekanie na swoją kolej w rozmowie. TUS powinien być elastyczny i celowany.


Przykładowe tematy zajęć TUS dla dzieci z ASD:

  • Jak rozpoznać, co czuje druga osoba (emocje z twarzy, głosu, sytuacji)
  • Co robić, gdy ktoś mnie ignoruje?
  • Jak zacząć rozmowę?
  • Jak poprosić o pomoc?
  • Jak się zachować, kiedy przegrywam?
  • Co mogę zrobić, gdy czuję złość?

Wszystkie te tematy warto realizować w formie konkretnych, praktycznych zadań, z dużym naciskiem na powtarzanie i utrwalanie.


Czy TUS działa u dzieci z ASD?

Badania i obserwacje kliniczne pokazują, że TUS może przynosić realne korzyści dzieciom z autyzmem, jeśli zajęcia są dostosowane do ich poziomu funkcjonowania. Efekty mogą obejmować:

  • poprawę w zakresie nawiązywania kontaktu i reagowania społecznego,
  • zwiększenie samoświadomości emocjonalnej,
  • większą tolerancję na frustrację,
  • lepsze radzenie sobie w sytuacjach konfliktowych.

Jednak proces ten jest długofalowy i wymaga cierpliwości, konsekwencji oraz współpracy z rodziną i nauczycielami.


Podsumowanie

TUS dla dzieci z ASD to nie tylko nauka zachowań społecznych – to szansa na realną poprawę jakości życia dziecka i jego otoczenia. Kluczowe jest indywidualne podejście, elastyczność i zrozumienie specyfiki funkcjonowania osób w spektrum. Dzięki temu trening może stać się nie tylko skuteczny, ale również bezpieczny i rozwijający.

tus #tustoruń #asd #autyzm #dzieckozautyzmem #kompetencjespołeczne #emocjedziecka #treningspołeczny #spektrumautyzmu #dzieciautystyczne #psychologtoruń #edukacjawspektrum #tusasd #zajęciazautyzmem #adaptacjatreningu

    Dodaj komentarz

      TUS a dzieci z ASD – adaptacja programu do potrzeb osób w spektrum
      This website uses cookies to improve your experience. By using this website you agree to our Data Protection Policy.
      Read more