OCD (Obsessive-Compulsive Disorder, zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne) to znacznie więcej niż tylko obsesyjne mycie rąk. Choć lęk przed brudem i zarazkami jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych objawów, warto wiedzieć, że OCD przybiera różne formy i może dotyczyć niemal każdego aspektu życia.

Objawy OCD nie ograniczają się jedynie do kwestii higieny – wręcz przeciwnie, często obejmują obsesyjne myśli i kompulsje związane z bezpieczeństwem, moralnością, relacjami, religią, a także tożsamością.

1. OCD związane z higieną i lękiem przed skażeniem

Ten typ OCD jest najbardziej znany, ponieważ często bywa widoczny na pierwszy rzut oka.

• Lęk przed zarazkami, chorobami i substancjami chemicznymi.
• Nadmierne mycie rąk, ciała lub ubrań – często aż do uszkodzenia skóry.
• Unikanie „skażonych” miejsc i przedmiotów – na przykład klamek czy środków transportu publicznego.
• Rytuały oczyszczające – czyli wielokrotne branie prysznica w określony sposób.

2. OCD związane z nadmiernym sprawdzaniem

Ten typ dotyka osób, które nieustannie odczuwają lęk przed popełnieniem błędu lub spowodowaniem szkody.

• Obsesyjny lęk przed katastrofą – np. zostawienie włączonego gazu.
• Wielokrotne sprawdzanie zamków, urządzeń, dokumentów i wiadomości e-mail.
• Wracanie się, by upewnić się, że nic złego się nie wydarzyło.
• Dokumentowanie dowodów – zdjęcia lub nagrania mające uspokoić lęk.

3. OCD związane z symetrią i porządkiem

W tym przypadku kompulsje wynikają z potrzeby idealnego uporządkowania otoczenia.

• Potrzeba perfekcyjnego ułożenia przedmiotów.
• Powtarzanie czynności, dopóki nie „poczują się dobrze”.
• Unikanie „złych liczb” i rytuały liczbowe.
• Obsesja na punkcie estetyki, symetrii i harmonii – nawet jeśli wydają się mało znaczące.

4. OCD religijne i moralne (Scrupulosity OCD)

Ten typ OCD łączy obsesyjny lęk przed grzechem z przekonaniem, że każda myśl czy zachowanie może być moralnie niewłaściwe.

• Lęk przed grzesznymi myślami lub obrazą Boga.
• Kompulsywne modlitwy i rytuały religijne wykonywane w określony sposób.
• Obsesyjne myśli bluźniercze, które wywołują poczucie winy.
• Unikanie świętych miejsc lub symboli z obawy przed niegodnym zachowaniem.

5. OCD dotyczące relacji (ROCD)

Ten typ zaburzenia może znacznie utrudniać tworzenie i utrzymanie bliskich więzi.

• Obsesyjne wątpliwości co do partnera lub związku.
• Analiza własnych uczuć i emocji – np. „Czy naprawdę go kocham?”.
• Ciągłe szukanie zapewnień o miłości i lojalności.
• Lęk przed zdradą emocjonalną – nawet jeśli nie istnieją żadne realne przesłanki.

6. OCD z przemocą i niechcianymi myślami (Harm OCD)

W tym przypadku osoba doświadcza przerażających myśli, których absolutnie nie chce mieć, jednak nie potrafi ich powstrzymać.

• Lęk przed skrzywdzeniem siebie lub innych.
• Unikanie ostrych narzędzi lub sytuacji potencjalnie niebezpiecznych.
• Obsesyjne myśli o treściach agresywnych lub seksualnych.
• Izolacja od dzieci czy zwierząt z obawy przed impulsywnym zachowaniem.

7. OCD związane z tożsamością i seksualnością

Ten typ OCD objawia się poprzez wątpliwości dotyczące własnej tożsamości i orientacji seksualnej.

• Lęk przed ukrytą orientacją seksualną (HOCD) mimo braku pociągu do osób tej samej płci.
• Wątpliwości dotyczące tożsamości płciowej – np. „A co jeśli przestanę czuć się sobą?”.
• Analiza reakcji emocjonalnych i fizycznych, które mogą wydawać się „podejrzane”.

Podsumowanie

OCD to zaburzenie psychiczne, które często bywa błędnie postrzegane jako zwykły perfekcjonizm lub przesadna dbałość o higienę. W rzeczywistości może przybierać wiele różnych form i znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Osoby z OCD zazwyczaj zdają sobie sprawę z irracjonalności swoich myśli i zachowań, jednak odczuwają przymus ich wykonywania, ponieważ w przeciwnym razie towarzyszy im silny lęk i napięcie.

Dlatego tak ważne jest, by nie ignorować objawów. Profesjonalna terapia, zwłaszcza terapia poznawczo-behawioralna (CBT) oraz ekspozycja z powstrzymaniem reakcji (ERP), może skutecznie pomóc w powrocie do normalnego życia.

#ocd #zdrowiepsychiczne #zaburzeniaobsesyjnokompulsyjne #terapiacbt #zdrowiepsychicznepolska #psychologia #zdrowieemocjonalne #lęki #terapiaerp #relacje #tożsamość #świadomośćpsychiczna #dbajosiebie