Dzieci ze spektrum autyzmu (ASD) często doświadczają nadwrażliwości sensorycznej, co oznacza, że ich układ nerwowy reaguje intensywniej na bodźce ze środowiska. Dźwięki, światło, dotyk czy zapachy mogą być dla nich przytłaczające, powodując stres, dyskomfort, a nawet ból. Dlatego tak ważne jest, aby zrozumieć ich potrzeby i dostosować otoczenie w sposób, który pozwoli im lepiej funkcjonować.

Czym jest nadwrażliwość sensoryczna?

Nadwrażliwość sensoryczna to stan, w którym organizm dziecka odbiera bodźce z otoczenia w sposób znacznie intensywniejszy niż osoby neurotypowe. Układ nerwowy przetwarza informacje w sposób nadmierny, co może prowadzić do przeciążenia sensorycznego.

U dzieci autystycznych można zaobserwować różne rodzaje nadwrażliwości:

• Słuchowa – hałas, nawet umiarkowany (np. odkurzacz, szum rozmów, dzwonek telefonu), może być przytłaczający.
• Dotykowa – niektóre materiały ubrań, lekkie dotyki czy przytulanie powodują dyskomfort.
• Wzrokowa – intensywne światło, migające obrazy lub nagłe zmiany światła bywają trudne do zniesienia.
• Węchowa i smakowa – silna reakcja na intensywne zapachy lub niechęć do określonych smaków i tekstur jedzenia.

Jak objawia się nadwrażliwość sensoryczna?

Dzieci z nadwrażliwością sensoryczną mogą reagować w różny sposób w zależności od bodźca. Najczęstsze objawy to:

• unikanie określonych dźwięków lub zakrywanie uszu,
• niechęć do dotykania niektórych powierzchni lub materiałów,
• przeciążenie sensoryczne objawiające się wybuchami złości lub wycofaniem,
• trudności w jedzeniu z powodu tekstury lub zapachu jedzenia,
• nadmierna reakcja na światło (mrużenie oczu, unikanie jasno oświetlonych miejsc).

Jak pomóc dziecku z nadwrażliwością sensoryczną?

1. Zrozumienie indywidualnych potrzeb dziecka

Każde dziecko ze spektrum autyzmu reaguje na bodźce w inny sposób. Dlatego warto dokładnie obserwować jego zachowania i identyfikować sytuacje, które wywołują dyskomfort. Pomocne może być prowadzenie dziennika reakcji dziecka, który ułatwi analizowanie trudnych sytuacji oraz znalezienie skutecznych rozwiązań.

2. Tworzenie przyjaznego środowiska

Dostosowanie otoczenia do potrzeb sensorycznych dziecka może znacząco poprawić jego komfort i codzienne funkcjonowanie. Warto wprowadzić:

• Słuchawki wygłuszające – pomagają ograniczyć uciążliwe dźwięki, szczególnie w hałaśliwych miejscach.
• Przyciemnione światło – unikanie ostrych i migoczących świateł zmniejsza nadmierne pobudzenie wzrokowe.
• Ubrania bez drażniących metek i szwów – pomagają dzieciom wrażliwym na dotyk czuć się bardziej komfortowo.
• Możliwość wyboru miejsca do pracy i odpoczynku – np. cichy kącik w przedszkolu, szkole lub domu, gdzie dziecko może się wyciszyć.

3. Terapia integracji sensorycznej

Zajęcia z terapeutą integracji sensorycznej pomagają dziecku stopniowo oswajać się z bodźcami. Terapia opiera się na specjalnych ćwiczeniach i zabawach, które uczą lepszej regulacji reakcji na otoczenie. Dzięki temu dziecko może łatwiej funkcjonować w codziennych sytuacjach.

4. Techniki samoregulacji

Dzieci z nadwrażliwością sensoryczną mogą nauczyć się metod pomagających w radzeniu sobie z trudnymi bodźcami. Przydatne mogą być:

• głębokie oddychanie, które pomaga w redukcji napięcia,
• przedmioty antystresowe, np. piłeczki sensoryczne, gumki do ściskania,
• techniki wyciszające, takie jak przytulanie się do koca obciążeniowego.

Dzięki regularnemu stosowaniu tych metod dziecko może lepiej kontrolować swoje reakcje na bodźce.

5. Stopniowe oswajanie bodźców

Niektóre dzieci korzystają na powolnym i kontrolowanym oswajaniu się z bodźcami, które sprawiają im trudność. Można stopniowo wprowadzać nowe tekstury, dźwięki czy smaki, pamiętając o tym, by nie wywoływać nadmiernego stresu.

Na przykład dziecko, które nie toleruje głośnych miejsc, może stopniowo spędzać w nich coraz więcej czasu, ale w komfortowych warunkach, np. z użyciem słuchawek wygłuszających.

6. Wsparcie i akceptacja

Dzieci z nadwrażliwością sensoryczną często spotykają się z niezrozumieniem ze strony otoczenia. Dlatego ważne jest, aby:

• edukować rodzinę, nauczycieli i rówieśników na temat autyzmu oraz nadwrażliwości,
• wspierać dziecko i nie zmuszać go do kontaktu z bodźcami, które wywołują u niego stres,
• akceptować jego potrzeby i umożliwiać mu funkcjonowanie w sposób zgodny z jego możliwościami.

Im większa świadomość otoczenia, tym łatwiej dziecku poradzić sobie w codziennym życiu.

Podsumowanie

Nadwrażliwość sensoryczna stanowi wyzwanie dla wielu dzieci w spektrum autyzmu. Jednak dzięki odpowiedniemu wsparciu oraz dostosowaniom można znacznie poprawić ich komfort i jakość życia. Kluczowe znaczenie ma indywidualne podejście, akceptacja oraz tworzenie środowiska przyjaznego sensorycznie.

Nawet drobne zmiany mogą przynieść dużą ulgę i pomóc dziecku funkcjonować w otoczeniu bez nadmiernego stresu. Jeśli masz doświadczenia w tej kwestii, podziel się swoimi spostrzeżeniami w komentarzach.

#autyzm #spektrumautyzmu #nadwrażliwośćsensoryczna #integracjasensoryczna #wsparciedladziecka #terapiaautyzmu #neuroatypowość #rozwojdziecka #edukacja #rodzicielstwo